UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağında Kadim Bir Şehir: Kütahya
UNESCO Nedir?
UNESCO, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütüdür. Kurum, bilim ve kültür alanındaki uluslararası iş birliğini artırarak barış inşa etmeyi amaçlar. UNESCO'nun programları, BM Genel Kurulu tarafından 2015 yılında kabul edilen 2030 Gündem’inde tanımlanan “Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri” ne ulaşılmasına katkıda bulunmaktadır.
Bu anlamda UNESCO insanların küresel vatandaşlar olarak nefret ve hoşgörüsüzlükten uzak yaşamalarına yardımcı olarak eğitim araçları geliştirmekte, her çocuğun ve vatandaşın kaliteli eğitime erişimi olması için çalışmaktadır. Kültürel mirasın ve tüm kültürlerin saygınlığının eşit şekilde desteklenmesiyle ülkeler arasındaki bağları güçlendirmekte, bilimsel programları ve politikaları gelişim ve iş birliği için bir platform olarak desteklemektedir.
Bir fikir laboratuvarı olarak hizmet veren UNESCO, ülkelerin uluslararası standartları benimsemesine yardımcı olur, fikirlerin ve bilgi paylaşımının serbest akışını destekleyen programları yönetir.
Yaratıcı Şehirler Ağı Nedir?
UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı (Creative Cities Network), UNESCO tarafından 2004 yılında oluşturulan, çeşitli bölgelerden farklı gelir seviyeleri, kapasite ve nüfusa sahip şehirleri yaratıcı endüstriler alanında çalışmak üzere bir araya getiren bir girişimdir.
Şehirler, tarihi ve kültürel geçmişleri ile çeşitli kültür aktörlerini bir arada bulunduran dinamik yapılarıyla yaratıcılığın yeni boyutlarını üretme ve keşfetme gücüne sahiptir. Program, yerel aktörler tarafından yürütülen kültürel endüstrilerin yaratıcı, ekonomik, sosyal potansiyelini geliştirmeyi amaçlamakta ve bu sebeple UNESCO’nun kültürel çeşitlilik ideallerini desteklemektedir.
Hâlihazırda, 72 ülkeden 180 üyesi bulunan Yaratıcı Şehirler Ağı, şehirler tarafından kendi yetenek ve enerjilerini yönlendirecekleri yaratıcı endüstri sektörü tercihlerine göre seçilebilecek yedi tema etrafında şekillendirilmiştir. Bu temalar;
1) Edebiyat,
2) Film,
3) Müzik,
4) Zanaat ve halk sanatları,
5) Tasarım,
6) Gastronomi ve
7) Medya sanatları olarak belirlenmiştir.
Yaratıcı Şehirler Ağının hedefleri şunlardır:
❖ Yaratıcılığı kalkınmanın kalıcı ve stratejik bir ögesi olarak belirleyen kentler arasında uluslararası iş birliğini geliştirmek,
❖ Üye kentler öncülüğünde, özel sektör ve sivil toplumu da içeren iş birlikleri ile yaratıcılığı kentsel kalkınmanın önemli unsuru yapmak için girişimleri teşvik etmek ve geliştirmek,
❖ Kültürel etkinlik, mal ve hizmetlerin yaratılması, üretilmesi, dağıtılması ve yayılmasını güçlendirmek,
❖ Kültürel sektördeki uzmanlar ve tasarımcılar için yaratıcılık ve yenilik içeren odaklar oluşturarak fırsatları genişletmek,
❖ Dayanıksız ve dezavantajlı gruplar arasında kültürel yaşama ulaşım ve katılımın yanı sıra kültürel ürün ve hizmetlerden yararlanılmasını da teşvik etmek,
❖ Yerel kalkınma stratejileri ve planlarına kültür ve yaratıcılığı katmaktır.
Kütahya’nın “Yaratıcı Şehir” Unvanını Alması
Kütahya, 31 Ekim 2017 tarihinde ilân edilen UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağının yeni üyeleri arasında yer alarak “Zanaat ve Halk Sanatları (Crafts and Folk Art)” alanında “Yaratıcı Şehir” unvanını almaya hak kazanmıştır. Bu sayede Kütahya, UNESCO tarafından yaratıcı şehir olarak kabul edilen dünyadaki 180 şehirden biri olmuştur. Gaziantep’in yanına Kütahya, İstanbul ve Hatay’ın da eklenmesiyle Türkiye’deki yaratıcı şehir sayısı 4’e yükselmiştir. Böylece Türkiye, Kütahya’nın da önemli katkısıyla UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağındaki en başarılı ülkelerden biri hâline gelmiştir.
Kütahya söz konusu Ağa zanaat ve halk sanatları dalında Türkiye’den kabul edilen ilk şehir olma başarını göstermiş ve dünyada bu alanda Ağa kabul edilen 37 şehirden biri olmuştur. Başka bir ifadeyle, Kütahya dünyadaki 37 zanaat ve halk sanatı şehrinden biri olarak tescil edilmiştir.
Kütahya böylelikle, zanaat ve halk sanatlarıyla büyüyen ve gelişen, sanat ve zanaatı ekonomik, sosyal, kültürel ve çevresel sürdürülebilir kalkınmanın temel etkeni olarak benimseyen dünyadaki sayılı şehirlerden biri olarak kabul edilmiştir.
Üyelik Öncesi Yapılan Faaliyetler
Kütahya Belediyesi ve Zafer Kalkınma Ajansı koordinasyonunda 2016 yılının başından itibaren ildeki tüm ilgili kurum ve kuruluşların iş birliğinde yürütülen çalışmalar sonucunda yapılan ilk başvuruda Ağa kabul edilmeyi başaran Kütahya, bu alanda büyük bir başarıya imza atmıştır. Bu başarı gerek ülkemizdeki gerekse ildeki ilgili tüm kesimlerin gösterdiği büyük özveri sonucunda gerçekleşmiştir.
Söz konusu Ağa başvuruyu Kütahya Belediyemiz gerçekleştirmiş olup Kütahya’mızı Ağda Kütahya Belediyesi temsil etmektedir. Başvuruda Kütahya Belediyesinin ortağı olan ve başvuru sürecinin koordinasyonunu üstlenen Zafer Kalkınma Ajansı da Ağa üyelikten itibaren Yürütme Organı ve UNESCO Resmi Temas Noktası görevlerini yerine getirmektedir.
Başvuru sürecinde şehirde zanaat ve halk sanatları ile ilgili tüm aktörler arasında önemli bir sinerji oluşturulmuş ve bu sinerji, ulusal ve uluslararası alanda farkındalık yaratmak için düzenlenen faaliyetlere de yansımıştır. Bu bağlamda yerel düzeyde yapılan çalıştay ve toplantılar, ulusal düzeydeki ilgili aktörlere yapılan ziyaretler ile Ağa üye şehirlere (Sasayama, Kanazawa, Santa Fe, Icheon) gerçekleştirilen ziyaretler ve Paris’te düzenlenen “Kütahya’da Çini Sanatı ve Kültürel Mirasın Korunması” isimli uluslararası konferans, başvuru sürecindeki önemli faaliyetler arasındadır.
Üyeliğin Anlamı ve Önemi
Yaratıcı Şehirler Ağına üye olmak, Kütahya’nın şehir olarak el sanatıyla, kültürüyle, müziğiyle, halkıyla, sivil toplum kuruluşlarıyla, eğitim kurumlarıyla, idaresiyle kısacası şehrin yaşam tarzıyla yaratıcılık üzerine kurulu bir sanat ve zanaat şehri olduğunu tescil etmektedir. Çini sanatı, zaten 2016 yılında UNESCO Somut Olmayan Kültürel Mirası listesine dâhil edilmişti ki, burada da Kütahya’mızın rolü büyüktür. Kütahya için “dünyanın çini başkenti” ifadesini kullanmak yanlış olmayacaktır. Ancak Kütahya’yı UNESCO Yaratıcı Şehri yapan kriter sadece dünyaca ünlü çinisi değil, şehrin sahip olduğu tüm zanaat ve halk sanatları ile bunların şehrin sosyoekonomik ve kültürel dokusuna işlenerek şehrin sürdürülebilir kentsel gelişiminde oynadığı kritik roldür. Bu üyelikle birlikte, ildeki tüm sanatların uluslararası ölçekte bilinirliği de artacaktır.
Üyelikten Beklenen Kazanımlar
UNESCO yaratıcı şehirlerinden biri hâline gelmenin orta ve uzun vadede hedeflenen potansiyel kazanımları şu şekildedir:
❖ Kütahya’daki el sanatlarında markalaşmanın ve üretilen katma değerin arttırılması,
❖ Kütahya çinisi markasının oluşturulması, pazarlanması ve tanınırlığının arttırılması,
❖ Turizm sektörünün canlandırılması, turist sayısının arttırılması ve turizm potansiyelinin çeşitlendirilmesi,
❖ İlde yürütülen ve planlanan diğer proje ve çalışmalara bütünleyici olacak çarpan ve katalizör etkisi yaratması,
❖ İlin ulusal ve uluslararası ölçekte prestij ve tanınırlığının arttırılması, ulusal ve uluslararası aktörlerle iş birliğinin geliştirilmesi,
❖ Kütahyalı çini ustası ve üreticilerinin tanınırlıklarının ve ihracat potansiyellerinin arttırılması,
❖ Şehrin marka şehre dönüştürülmesidir.
UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağında zanaat ve halk sanatları şehri olarak yer alan Kütahya’mızın bu kapsamda yaptığı ve yapacağı etkinliklere aşağıdaki internet sitesi ve sosyal medya hesaplarından ulaşılabilmektedir:
http://kutahyacreativecity.com/
https://www.facebook.com/kutahyacreative/
https://twitter.com/KutahyaCreative
https://www.instagram.com/kutahyacreative/?hl=tr
Valimizin Mesajı
UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağına dâhil olmak Kütahya’mız için büyük bir başarıdır. Ancak farkındayız ki bu başarı Kütahya’mız için yeni bir yolun başıdır. Artık bir dünya şehri olmanın getirdiği sorumlulukların ve atmamız gereken adımların farkındayız. Belediyemizle, kurum / kuruluşlarımızla, iş adamlarımızla, sanatçılarımızla, sivil toplum kuruluşlarımızla, kısacası Kütahya’mızın merkez dâhil 13 ilçesindeki tüm kesimleriyle birlik içerisinde, il olarak tüm bu sorumlulukların gereğini yerine getirmek durumundayız.
